Öncelikle bazı kavramları net olarak öğrenmekte fayda vardır. Doların değer kazanması demek, uluslararası platformda incelendiğinde, doların diğer yabancı para birimlerine karşı da artışta olduğu anlamına gelmemektedir. Günümüzde dolar, Türk parasına oranla tarihi bir değere ulaşmaktadır fakat aynı durumu diğer para birimleri için söylemek mümkün olmayacaktır.
İçerik
Dolar Yükselmiyor Türk Lirası Düşüyor
2016 yılında yapılan istatistiki verilere göre geçtiğimiz 11 aylık süreçte, dolar Türk parasına oranla %18 değer kazanmıştır. Bu aslında Türk lirasının %18 değer kaybettiğini anlamına gelmektedir. Çünkü aynı şekilde TL, euro karşısında da %15’lik bir değer kaybı yaşamıştır. Yani euro ve dolar üzerinden incelediğimizde, aralarında yalnızca %3’lük bir değer kazancı veya kaybı olduğu görülmektedir.
Elbette TL’de yaşanan bu değer kaybının asıl nedeni siyasi ve politik durumlardır. Son gelişmelerle Avrupa Birliği Süreci’nin askıya alınması, terör olayları, medya kirliliği ve halkın belirli bir kesiminin yaptığı provokasyonlar, ülkemizin dış ülkeler arasındaki değerini yerle bir ettiği için, parasal anlamda da değer kaybı yaşamak son derece olağandır.
Dolar Diğer Para Birimlerine Oranla da Değer Kazanıyor
Elbette doların yükselişini yalnızca Türk lirasının değer kaybına bağlamak yanlış olur. Dolar konusunda aralık ayında, bir ABD faiz oranı artışı beklendiği ve hatta kesinlik olarak görüldüğü için dolar, 1995 yılından bu yana Japon Para birimi olan Yen karşısında en büyük üç haftalık kazanç kaydetti.
Amerikan doları, 4 Kasım’dan bu yana yaklaşık yüzde 10 artarak sekiz ayın en yüksek Japon para birimine yükseldi. Başkan Vekili Donald Trump’ın enflasyon ve büyümeyi tetikleyecek politikaları uygulayacağı beklentileri, ABD Hazinesinin getirilerini bir yıl içinde en yüksek seviyesine çekerek dolar talebini destekledi ve Federal Rezerv’in faiz oranlarını yükseltme davasını güçlendirdi. Merkez bankasının Kasım toplantısında bu hafta yapılan görüşmeler, yetkililere göre emek piyasasının sıkılaştığını ve bazılarının Aralık ayındaki oran artışının gerçekleşmesi gerektiğini istediğini gösterdi.
Doların Yükselişine Merkez Bankası Engel Olabilir Mi?
Merkez bankası, yaklaşık üç yıldır ilk defa faiz oranlarını artırdıktan sonra Türk parası birimi cinsinden dramatik bir dönüş bekleniyordu. Lakin bu dönüş umutları ciddi bir hayal kırıklığına uğradı.
Dolar ve Türk lirası arasındaki birim farkı, Perşembe günü beklenenden daha kısa bir zamanda düştü. Ancak kısa sürede etkisini kaybetti. Cuma gününün başında, dolar bir başka rekor seviyeye değindi ve Türk lirası bu ay yüzde 10 düşüşle 2008 sonundan bu yana en büyük düşüşünü yaşadı.
Gelişmekte olan diğer piyasa para birimleri gibi, ABD seçimlerinde Donald Trump’in zaferini takiben dolar, lirayı adeta boğdu. Fakat elbette bu boğulmanın tek nedeni seçimler ve Trump değil. Özellikle başarısız bir darbeden sonra güvenlik endişeleri taşıyan yatırımcılar hukukun üstünlüğünden endişe duydukları için tüm yatırımlarını geri çekiyorlar.
Doların Yükselişi Ne Zamana Dek Sürer?
Yabancı ekonomistlere göre dolar, euro karşısında da değer kazanmaya devam edecek. 2017 yılı sonuna doğru doların neredeyse euro ile kafa kafaya olması bekleniyor. Elbette bu durum Türkiye’yi diğer ülkelerden çok daha fazla etkileyeceğe benziyor. Ufacık ekonomik dalgaların dahi büyük etkilere neden olabildiği ülkemizde, doların yabancı paralara karşı olan yükselişi, Türk lirası karşısında daha da yükselmesi anlamına gelir.
Kısacası ülkenin iç ve dış politikası değişmediği ve yabancı sermayenin güveni kazanılmadığı sürece, ülkeye döviz akışı olmayacağı için, Türk lirasının sadece dolar değil tüm para birimleri karşısında değer kaybı yaşamaya devam etmesi son derece olağandır.