Borsa piyasasında başarıyla ilerlemenin en doğru yolu analiz yapmayı başarabilmekten geçmektedir. Bunun için bu işin uzmanı olan kişilerden yardım alabileceğiniz gibi analiz yapmayı öğrenerek kendi yorumunuzu hazırlayabilirsiniz.
Doğru yorumlama için teknik analizlerin önemli noktalarını, grafiklerin nasıl yorumlanabileceğini bilmeniz gerekiyor. Analizleri öğrenmek zor değildir ama pratik yapmak mühim bir adımdır. Ne kadar çok grafik incelerseniz o kadar çok ilerleme kaydedersiniz.
İçerik
Hisse Senedi Piyasasında Hangi Grafikler Kullanılır?
Hisse senedi piyasaların genellikle üç farklı grafik kullanılmaktadır. Her üçünün de çizimleri, terimleri ve yorumlanma biçimleri farklıdır.
Çizgi Grafikleri: Line Charts olarak bilinen bu grafik türünde piyasanın temsilini tek başına yapabilecek veriler kullanılmaktadır. Bu verilere örnek olarak hisse senetlerinin kapanış fiyatı, ağırlıklı ortalama fiyatı ve endeksler verilebilir. Grafiğin oluşmasında her verinin bir önceki günün verisine doğru bağlanma söz konusudur. Bu işleyiş devam ettikçe sürekli devam eden bir şekil oluşur.
Çubuk Grafikleri: Hisse senedi piyasalarında en çok görülen grafik türlerinden bir tanesidir. 1896 yılında ilk kez yayınlanan çubuk grafikleri birçok bilgiyi içerir. Hissenin en yüksek, en düşük değerleri ve kapanış verilerini kapsayan grafikler ile günde aldığı çeşitli değerlerin gösterilmesinde önemlidir. Çubuk grafikle fiyat aralığının görülmesi son derece kolaydır. Bu grafikte en yüksek ve en düşük değerler tırnak işareti ile gösterilmektedir. İki verinin işaretlendiği bu iki nokta çizgi ile birleşmektedir. Dikey çizginin sağ tarafındaki tırnak işareti kapanış değerini, solundaki tırnak işareti ise açılış değerini belirtmektedir.
Nokta ve Şekil Grafikleri: En karmaşık grafik türlerinden biri olan nokta-şekil grafikleri 1880 yılında kullanılmaya başlanmıştır. En eski grafiklerden olmasına karşın günümüzde kullanımı çok yaygın değildir. Bu grafikte değerler sürekli değişmemekte; sadece önemli değişiklikler işlenmektedir. Çizim öncesinde kutu boyu ile geri adım katsayısı netleştirilmelidir. Y eksenindeki her kutu seçilmiş olan kutu boyu kadar olacaktır. Grafik üzerinde X işareti mevcutsa bu verideki artışı ifade ederken; O işareti azalışı temsil eder. Grafik yorumlamasının ve anlaşılırlığının artması için bir takım kısaltmalar yapılmıştır. Bu kısaltmalar şu şekildedir: KB kutu boyu, G geri adım katsayısını ifade etmektedir. Grafiğin yorumlaması yapılırken işaretlere dikkat etmek gerekir. Grafikte hiç işaret yoksa hisse senedinde ilk iki dönemin fiyat karşılaştırılması yapılır. Grafikte X işareti son olarak kullanılmışsa artış miktarı ya da azalış miktarı üzerinden yorumlama yapılmalıdır. Grafikte son olarak O işareti mevcut olabilir.
Mum Grafikleri: Son dönemde teknik analizlerde sıkça kullanılmaya başlanan bu yöntem Japonlar tarafından geliştirilmiştir. Çizilen her mum şekli, açılış, en yüksek ve en düşük fiyat gibi bilgileri içermektedir. Mumun boyu, açılış ve kapanış fiyatlarının farkında göre değişmektedir. Kapanışın açılıştan büyük olması durumunda mumun içi boş olacaktır. Kapanış daha düşükse mumun içi dolgulu olacaktır. Yorumlama anlamında genel olarak içi boş mumlar yükselişi yani sağlamlığı; dolu mumlar ise düşüşü ve zayıflığı ifade eder.
Grafiklerde Zaman Ölçüsü Nasıldır?
Her grafik türünde seçilen zaman ölçüsü gün olarak belirlenmiştir. Günlük grafikler oluşturulurken fiyatlarda süreklilik sağlamak adına hafta sonunda gelen günler X ekseninde gösterilememektedir. Grafikler ayrıca haftalık, aylık, senelik olarak hazırlanabilir. Hazırlık aşamasında çok sayıda veri hızla geldiğinden pratik olmak önemlidir.
Aritmetik ve Logaritmik Eksenler Neyi İfade Eder?
Aritmetik eksen kullanılarak çizilmiş grafiklerde fiyat değişimindeki birimler eşit olacaktır. Logaritmik eksende ise aynı yüzdedeki değişimleri olan fiyat hareketleri Y eksenine eşit mesafeye sahip olacaktır. İki ve daha fazla hisse senedi gösterilecekse logaritmik eksen kullanılmaktadır. Aritmetik eksenli grafiklerde 2 TL değerindeki hissenin 2,5 TL’ye yükselmesi ve 10 TL’lik hissenin 10,5 TL olması aynı eğim üzerinde gösterilecektir. Aynı eksende olmalarına karşın hisse senetlerindeki artış yüzdeleri farklıdır. Logaritmik eksende artışlar daha belirgin olacaktır.
İşlem Miktarı Nasıl Gösterilir?
Nokta ve şekil grafiklerinde zamanın teorik olmaması gibi bir durum olduğundan işlem miktarı gösterilemez. Çizgi ve çubuk grafiklerinde ise fiyat grafiğinin hemen altına çizilecektir. Fiyat ile miktarın uyumlu olması için zaman yani X eksenlerinin aynı ölçü biriminden gösterilmesi önemlidir. Örnek olarak grafik endeks değerlerini gösteriyorsa toplam işlem grafiğinde gösterilen zamanın asıl grafikle uyum içinde olması gerekmektedir.
Temettü veya Sermaye Artışı Öncesi Yapılacak Düzenlemeler
Temettü ya da sermaye artışı işlemlerinde hisse senedinde fiyatların düşmesi normaldir. Buna göre gerekli düzenlemeler yapılarak grafiğe işlenmelidir. Düzenleme için belirlenmiş formülleri kullanmak gerekecektir. Düzeltilmiş fiyatı bulmak için öncelikle bedelli satış oranı ile rüçhan hakkı kullanım fiyatı çarpılmalı çıkan sonuç temettü miktarı ile toplanmalıdır. Bu işlemden elde edilen sonuç düzeltilecek fiyattan çıkartılmalıdır. Elinizdeki bu ilk veriye X diyelim ve bir kenara koyalım. Şimdi yapacağınız işlem 1 + Bedelli Artış Oranı + Bedelsiz Artış Oranı şeklinde olmalıdır. Çıkan bu sonuca da Y diyelim. Düzeltilmiş fiyat için X değerini Y değerine bölmelisiniz.
Temettü hakkında daha detaylı bilgi almak isterseniz bu yazımıza da göz atabilirsiniz.
Teknik Analiz Nedir?
Teknik analiz geçmişte yaşanmış fiyat hareketlerinin gelecekte de olabileceğini varsayarak çalışır. Bu yöntemde sadece fiyat hareketlerinin dikkate alındığını unutmamalısınız. 1700’lü yıllarda Japonya’daki pirinç tacirlerinin alış satışlarını düzene sokmaları sırasında ortaya çıkmıştır. 1900’lü yıllarda Charles Dow bu sistemi bir düzene koymuş ve Dow teorisini ortaya çıkartmıştır. Teknik analiz yönteminde bilançolar, pariteler, embtialar, tahviller dikkate alınmaz. Teknik analizin amacı piyasa fiyatlanmalarından ve oluşan dalgalanmalardan fayda sağlamak ve neticede kazanç elde etmektedir.
Teknik analiz sisteminde beklentilere önem verilmektedir. Hisse senedi piyasalarında sık sık duyulan ayı ve boğa terimleri, piyasadaki kesimlerin geleceğe yönelik beklentilerinin isabetini belirtir. Boğa piyasası, geleceğe yönelik iyimserliği ifade etmektedir. Ayı piyasası ise gelecek hakkındaki karamsarlığı yani düşüş beklendiğini belirtmektedir.
Dow Teorisi Nedir?
Charles Dow isimli editörün kendi düşüncesiyle oluşturduğu teori, modern teknik analizin temelidir. Teori üç ana fikre dayanmaktadır. Ona göre fiyatlar piyasadaki güçlerin geniş kapsamlı birer yansımasıdır. Trendlerin geri dönüşünü tespit etmeye odaklı bir yöntemdir. Bu nedenle herhangi bir pozisyona giriş zamanını belirlemek teknik analiz yöntemine göre daha kolay olmaktadır. Son ana fikir ise fiyat hareketlerinin zaman içinde kendini tekrarladığıdır.
Teknik Analiz Araçları Nelerdir?
Destek ve Direnç: Destek seviyesi fiyatlar düşüşe geçtiğinde gelen taleple yükselişe geçtiği seviyeyi ifade etmektedir. Direnç noktası ise fiyat yükselişlerinin önünü kesen ciddi bir arzın oluştuğu ve yükselişin yavaşladığı ya da durduğu seviyeyi ifade etmektedir.
Trend: Teknik analiz sistemine göre fiyatlar belirli bir trend doğrultusunda ilerlemektedir. Oluşan arz ve talepler trendin yönünü belirler. Neticede yükselen piyasa yani boğa piyasası, alçalan piyasa yani ayı piyasası ya da yatay trend söz konusu olacaktır.
Trend Çizgileri: Bu çizgiler, trendin yönünü daha net bir biçimde ortaya çıkar. Çizgiler, fiyat hareketlerinin dip ya da tepe noktalardan geçiş yapan düz bir çizgi ile çizilir.
Trend Kanalları: Fiyatlar genellikle trend çizgisinden belli bir mesafe uzaklaşınca sonrasında tekrar trende doğru yönelir. Reelde trende paralel çizilen çizgi ile trend çizgisi arasında hareketlilik yaşanır.
Teknik Analiz Yöntemleri Nelerdir?
Fiyat Formasyonları: Fiyatlardaki hareketlilik tesadüfi olarak çok farklı ve düzensiz oluşsa da genellikle benzer fiyat formasyonları şeklinde kendini gösterirler. Fiyat formasyonları yükseliş trendinden düşüş trendine ya da tam aksi yönde geçişin algılanabilmesinde analizi yapan kişiye yardımcı olur.
Hareketli Ortalamalar: Hareketli ortamlar analizcilerce sıkça kullanılmaktadır. Yöntemde hisse senedini temsil eden en iyi fiyat kullanılmaktadır. Hareketli ortamlar, analizi yapan kişinin belirlediği süreye göre hesaplanabilmektedir. Genellikle 5 gün, 20 gün gibi süreler kullanılır.
MACD: Bu yöntemde hareketli ortamlardan eksponansiyel olanlar kullanılır. Göstergeler birçok yerde aynı şekilde ifade edilir. 12 günlük hareketli ortamdan 26 gün için hesaplanan hareketli ortamın çıkartılması ile elde edilen değer en genel kullanılanıdır. Ancak gerçek MACD değeri, elde edilen değere tam anlamıyla eşit değildir.
Momentum: Yöntem, fiyat hareketlerindeki hızı esas almaktadır. Fiyat hareketleri incelendiğinde önce yükselme sonra yükselmede yavaşlama olduğu yani momentumunu yitirdiği ve neticede belirli bir noktadan sonra düşüşe geçtiği görülmektedir.